کربن فعال (به انگلیسی: Activated carbon) یا کربن اکتیو به گروهی از مواد کربنی با پوکی و سطح داخلی بالا[۱][۲] اطلاق میشود که به‌دلیل مساحت داخلی قابل توجه، ساختار پوک و منفذی، ظرفیت جذب بالا، قابلیت فعال‌سازی مجدد سطح و همچنین قیمت پائین در مقایسه با جاذب‌های غیرآلی مانند زئولیتیک، مادهٔ منحصربه‌فردی می‌باشند. کاربرد مهم و قابل اهمیت آنها در جداسازی بو، رنگ، مزه‌های غیردلخواه از آب در عملیات‌های خانگی و صنعتی، بازیافت حلال، تصفیه هوا به‌ویژه در رستوران‌ها، صنایع غذائی و شیمیائی میباشد.
برای مثال سطح خارجی یک گرم از کربن فعال در حدود ۳،۰۰۰ مترمربع سطح تماس دارد.
کربن فعال از پیرولیز موادکربنی از قبیل چوب، زغال‌سنگ ، هسته یا پوسته میوه‌ها مانند پوسته نارگیل حاصل می‌گردد و در مراحل بعدی تحت عملیات فعال‌سازی قرار می‌گیرد. پیرولیز موادکربنی، بدون حضور هوا، باعث تخریب مولکول‌های غیرآلی میشود که یک ماده پودری کربنی از آن ایجاد خواهد شد. جسم تولیدشده دارای سطح ویژه و تخلخل بالایی میباشد. سه فرایند اصلی برای فعال‌سازی کربن در نظر گرفته می شود:
فعال‌سازی با بخار
فعال‌سازی با دی اکسید کربن
فعال‌سازی شیمیایی
در میان سه روش بالا فعال‌سازی با بخار بهترین گزینه به لحاظ زیست محیطی و اقتصادی است درحالی‌که فعال‌سازی شیمیایی بیشترین سطح و تخلخل را حاصل میکند.
محتویات
۱ موارد مصرف دارویی
۲ مکانیسم اثر
۳ متابولیسم دارو
۴ عوارض جانبی
۵ جستارهای وابسته
۶ تولید کننده کربن فعال
۷ انواع کربن فعال
۸ منابع
موارد مصرف دارویی:
برای درمان بعضی از مسمومیت دارویی یا سموم خوراکی در ساعات اولیه پس از مصرف بکار میرود.
مکانیسم اثر:
کربن فعال به دلیل داشتن خلل و فرج با اتصال به داروها و سموم موجود در لوله گوارشی جذب آنها را مختل میکند.
متابولیسم دارو:
مصرف آن خوراکی و جذب آن بسیار اندک است
عوارض جانبی:
سوء جذب و اسهال، تداخل در جذب سایر داروهای خوراکی.
تولید کننده کربن فعال:
جاکوبی Jacobi : تولید کننده کربن اکتیو ، جاکوبی برندی سوئدی است که جزو با کیفیت ترین کربن اکتیو های جهان محسوب می شود. البته نمونه تقلبی نیز دارد.با این حال کربن جاکوبی اصلی در ایران نیز یافت می شود.
نوریت Norit : نوریت برندی هلندی است که جزو با کیفیت ترین کربن اکتیو های جهان می باشد . نوریت اصلی در ایران یافت می شود.
جاکوبا jacoba : برندی چینی از تولید کربن اکتیو می باشد ( جاکوبا کربن اکتیو بر پایه پوسته نارگیل تولید میکند).
انواع کربن فعال
کربن فعال پودری
کربن اکتیو پودری یا پودر کربن فعال سایز کمتر از 1 میلی متر و قطر متوسط بین 0/15 – 0/25 میلی متر دارد. مزیت مهم کربن فعال پودری مقدار بالای سطح فعال در واحد حجم است، اما به دلیل اندازه ریز ذرات افت فشار بالایی را ایجاد می کند.
کربن فعال پودری به صورت ذرات کربن فعال باقی مانده بر روی غربال مش 50 (0/297 میلیمتر) تعریف می شوند. این گروه کربن از مواد ریزتر کربن خرد یا آسیاب شده که 95-100% آن از غربال ذکر شده عبور می کنند، ساخته شده اند. ASTM ذراتی که از غربال مش 80 (0/177 میلیمتر) عبورمی کنند را دراین گروه طبقه بندی می کند.
کربن فعال گرانول
کربکربن اکتیو گرانول در مقایسه با کربن اکتیو پودری سایز ذرات نسبتا بزرگتر و در نتیجه سطح خارجی کوچکتر دارند. به دلیل سرعت بالای نفوذ گازها و مایعات این نوع کربن برای جذب و بخار مناسب می باشد. کربن گرانول برای تصفیه آب، بوزدایی وجداسازی مواد موجود در جریانها و نیز در حوضچه های اختلاط سریع استفاده می شوند. کربن فعال گرانول در سایزهای 20×8، 40×20، 30×8 برای استفاده در فاز مایع و سایزهای 6×4، 8×4، 10×4 برای استفاده در فاز بخار ساخته میشوند.
کربن اکتیو گرانول سایز 40×20 از ذراتی تشکیل شده است که در محدوده مش 20 تا 40 هستند و از مش شماره 20 (0/84 میلیمتر) عبور می کنند اما بر روی غربال استاندارد آمریکایی شماره 40 (0/42 میلیمتر) باقی می مانند و عبور نمی کنند. محبوبترین نوع کربن فاز آبی، سایزهای 30×8 و 40×12 هستند که به دلیل ایجاد تعادل مناسب بین پارامترهای سایز، مساحت و افت فشار در این نوع کربن گرانول می باشد.
کربن فعال میله ای یا کبریتی و مدادی (Pellet)
کربن اکتیو میله ای یا کربن اکتیو مدادی به شکل استوانه ای است و قطری بین 0/8 تا 130 میلیمتر دارد. برای تهیه کربن فعال پودری را با یک پیوند دهنده به هم متصل کرده و درون یک بسته استوانه ای شکل قرار می دهند. کربن فعال اکسترودد یا کربن فعال استوانه ای ویژگی هایی شامل افت فشار کم، قدرت مکانیکی بالا و میزان غبار کم دارد و به‌طور عمده برای جذب در فاز گازی استفاده می شوند.
درباره این سایت